خودآگاهی، توانایی شناخت دقیق و کامل خود است. خودآگاهی مهارتی است که به افراد کمک میکند تا زندگی و خود را بر اساس تواناییها و استعدادها، اهداف و ارزشها و علایق خود پایه ریزی کند و احساس رضایت بیشتری در زندگی داشته باشند. خودآگاهی شامل شناخت ابعاد مختلفی است که در زیر به آنها اشاره شده است:

نقاط قوت و ضعف: این بعد از خودآگاهی شامل شناخت تواناییها و استعدادهای خود در حوزه های مختلف تحصیلی، ورزشی، هنری و اجتماعی است.

شناخت نقاط قوت و ضعف خود در این زمینه ها علاوه بر اینکه موجب اعتماد به نفس واقع بینانه میشود، زمینه لازم را برای رشد و تقویت توانایی ها واستعدادها نیز فراهم میکند.

شناخت خصوصیات مثبت و منفی: هر انسانی ترکیبی از خصوصیات مثبت و منفی است. شناخت دقیق این ویژگی ها زمینه لازم را برای تقویت خصوصیات مثبت و برطرف کردن خصوصیات منفی فراهم میآورد و از این رو میتواند عزت نفس فرد را افزایش دهد.

شناخت حقوق و مسئولیتها: حقوق و مسئولیتها دو روی یک سکه هستند و شناخت دقیق آنها موجب یک زندگی مسئولانه در قبال خود و دیگران خواهد شد. این بخش از خودآگاهی پیش شرط ارتباط مؤثر با دیگران شامل حل سازندهی تعارض و ابراز وجود نیز محسوب میشود.

شناخت اهداف و ارزشها: شناخت اهداف و ارزشها یکی از مهمترین تکالیف دوره ی نوجوانی است که نقشه و مسیر زندگی وی را ترسیم میکند.

علاوه بر این، این بعد از خودآگاهی موجب میشود که فرد تصمیم های زندگی خود را بر اساس اهداف و ارزش های خود بگیرد و مطابق با آنها زندگی و آینده خود را بسازد.

شناخت علایق: علایق چیزهایی است که فرد نسبت به آنها میل و اشتیاق دارد. شناخت این علایق که میتواند در حوزه های مختلف علمی، ادبی، هنری، اجتماعی، ورزشی و تفریحی باشد موجب میشود که فرد در برنامه ریزی های خود به آنها توجه بیشتری داشته باشد و به این ترتیب احساس رضایت خود را از زندگی افزایش دهد.

شناخت احساسات: انسانها در طول زندگی خود طیف وسیعی از احساسات خوشایند و ناخوشایند مانند شادی، غم، ترس، اضطراب، شرم و غیره را تجربه میکنند. شناخت احساسات و عوامل برانگیزنده ی آن به فرد کمک میکند تا احتمال تجربه ی احساسات خوشایند را افزایش و احساسات ناخوشایند را کاهش دهد. علاوه بر این، شناخت احساسات، پیش شرط مهارت مقابله با هیجان های منفی است.