نظام های نوین سلامت باعث ایجاد نیازهای جدیدی در مخاطبان خود شده اند، و افراد باید نهایتا برای اتخاذ تصمیمات صحیح در مورد خود و خانواده نقش های جدیدی بر عهده بگیرند، که در این زمینه یکی از عوامل بسیار مؤثر، سواد سلامت است. گرچه هنوز به درستی معلوم نیست که سواد سلامت تا چه حد بر نتایج سلامت تأثیرگذار است، اما دلایل زیادی حاکی از آن است که بسیاری از نتایج ناخوشایند مرتبط با سلامتی، در نتیجه سواد سلامت ناکافی است . به طوری که برخی از محققان معتقدندکه سواد سلامت در مقایسه با متغیرهایی مانند سن، درآمد، وضعیت اشتغال، سطح آموزش و نژاد پیش بینی کننده قوی تری در رابطه با سلامت است. از این حیث سازمان سلامت جهان در گزارشی، سواد سلامت را به عنوان یکی از بزرگترین تعیین کننده های امر سلامت معرفی نموده است. لذا سنجش میزان سواد سلامت امری ضروری است تا از احتمال بروز خطرات ناشی از سواد محدود جلوگیری شود

لذا با توجه به اینکه سواد سلامت امروزه یکی از اجزای مهم سلامت همگانی تلقی می شود.سنجش میزان سواد سلامت برای اولین بار در ایران  به سفارش دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت متبوع و با همکاری موسسه ملی تحقیقات سلامت توسط پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی  در سال 93 طراحی و اجرا گردید در این مطالعه تعداد 20571   نفر از شهروندان ایرانی شرکت کردند. ابزار گردآوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه سنجش سواد سلامت منتظری و همکاران  (HELIA) بود که  بر اساس یک پروتکل واحد ، اطلاعات توسط پرسشنامه ها به طور همزمان در 31 استان کشور گردآوری شد. لازم به ذکر است پرسشنامه طراحی شده در 5 بعد ( خواندن ، دسترسی ، فهم و درک ، ارزیابی ، تصمیم گیری و رفتار ) سواد سلامت جمعیت شهری ایران ( 18 تا 65 سال) را اندازگیری می نماید. . میانگین )انحراف معیار ( سن افراد مورد مطالعه  11.80 ) 34.92) بود. حدود 51 درصد از افراد مورد مطالعه زن و حدود 49 درصد مرد بودند.  میانگین)انحراف معیار(  تعداد سال های تحصیل شرکت کنندگان در مطالعه  11.96 ( 3.79 )  بود. حدود 8% شرکت کنندگان بی کار، 6% بازنشسته، 15 % دانشجو/ دانش آموز، 33 % خانه دار و 38 % شاغل بودند. بر اساس نتایج این مطالعه میانگین )انحراف معیار(  امتیاز سواد سلامت جمعیت 65 - 18 سال با سواد شهرنشین کشور از 100 امتیاز،   (16 / 15 ) 68.32 بود.  نتایج نشان داد حدود 44 درصد از جمعیت 65 - 18 سال باسواد شهرنشین کشور از سواد سلامت محدود برخوردارند

نتایج کلی این مطالعه نشان داد:

- حدود نیمی از جمعیت مورد مطالعه در کشور از سواد سلامت محدود برخوردار بودند

- به رغم مطلوب تر بودن نسبی سواد سلامت زنان در مقایسه با مردان ، محدودیت سواد سلامت درهر دو جنسیت نمایان بود .

- محدودیت سواد سلامت در گروه هایی که به نظر می رسد از درجه آسیب پذیری بالاتری نسبت به دیگران برخوردارند؛ از جمله افراد بالای 55 سال، افراد با تحصیلات کم و افراد بی کار بیشتر بود .

- عدم برخورداری از سواد سلامت مطلوب در پهنه جغرافیایی کشور توزیع متفاوتی دارد؛ به طوری که اختلاف سطح سواد سلامت محدود بین بالاترین و پایین ترین سطح در میان استان های کشور 36 % بود .

- حرکت به سوی عدالت در سلامت ایجاب می کند، ضمن شناسایی دقیق مناطق و گروه های آسیب پذیر ملاحظات لازم برای رفع این محدودیت و محرومیت به عمل آید.

- منابع کسب اطلاعات سلامت برای گروههای هدف در این مطالعه به ترتیب رادیو و تلویزیون، پرسش از پزشکان و کارکنان حوزه سلامت، و اینترنت گزارش شده بود.

- میزان سواد سلامت محدود در دانش آموزان و دانشجویان نسبتاً بیش از حد انتظار بود.



 توصیه ها:

- توجه به مقوله ارتقای سواد سلامت در جامعه به عنوان عاملی مهم در تغییر سبک زندگی

- تهیه اطلاعات صحیح و معتبر در حوزه ی سلامت برای مردم

- تسهیل دسترسی به اطلاعات معتبر سلامت

- استفاده از مزیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، به ویژه قابلیت های شبکه های اجتماعی برای ارتقای کیفیت انتقال اطلاعات سلامت

- بهره مندی از گروه های مرجع در انتقال اطلاعات سلامت

- برنامه ریزی، تدوین و اجرای مداخلات مناسب برای ارتقای سطح سواد سلامت دانش آموزان و دانشجویان توسط وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و تحقیقات و فن آوری و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی

- برنامه ریزی، تدوین و نمایش برنامه های آموزشی و ترویجی مناسب برای حفظ و ارتقای سواد سلامت

- با توجه به ارتباط معکوس و معنادار بی کاری و سطح سواد سلامت برنامه ریزی در جهت افزایش اشتغال زایی برای ارتقای سواد سلامت موثر است.

- طراحی و تدوین و ارائه مستمر برنامه آموزشی در حوزه سلامت در رادیو و تلویزیون و نیز شبکه های اینترنتی

- تاکید بر مدیریت روابط انسانی و ارتباط موثر در سرفصل های آموزش پزشکی و توجیه این اقشار برای توجه به پرسش های مردم و پاسخگویی دقیق و به موقع به آن ها

- ضرورت اجرای برنامه ملی خودمراقبتی با هدف رشد مردم، سازمان ها و شوراهای شهری و روستای و گروه های خودیار