مقدمه : اهمیت : بیماریهای قابل انتقال بین حیوان وانسان

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی از میان 1709 عامل بیماریزا 832 عامل از حیوانات به انسان منتقل می شوند. از میان 156 بیماری نو پدید شناخته شده در انسان 114 مورد آن از حیوانات به انسان منتقل می شود.

یکی از مشکلات اصلی و عمده بهداشتی کشور که سالهاست بصورت یک معضل منابع انسانی و مالی کشور را بخود اختصاص داده و هر چند گاه بصورت بحران جدی در استانهای مختلف و در قالب بیماریهای نوپدید و باز پدید خود را عیان می سازد بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان می باشد. از شیوع مجدد بیماریهایی نظیر لیشمانیوز جلدی ( سالک ) و توسعه کانونهای آن در کشور گرفته تا بحرانهای ناشی از بیماری تب و خونریزی دهنده کریمه – کنگو و خطر ورود تب دانگ و .....    استقرار دیرپای بیماریهایی نظیر کیست هیداتیک – تب مالت و هاری که بدلیل پیچیدگی عوامل متعدد ایجاد کننده آنها بعنوان یک تهدید اساسی برای انسان مطرح شده و کنترل آنها به دخالت تمامی بخشهای مختلف توسعه نیاز خواهد داشت.

بنابراین لزوم هوشیاری وآگاهی جامعه از خطرات ناشی از این بیماریها و راههای انتقال آنها و همچنین تبیین اهمیت تاثیر همکاریهای بخشهای مختلف توسعه در کنترل این بیماریها صد چندان نمود می یابد.



13 تیرماه بزرگداشت روز ملی بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان:



روز 13 تیرماه بعنوان روز ملی مبارزه با بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان نامگذاری گردیده است هدف از این نامگذاری آگاه سازی آحاد جامعه و گروههای شغلی در معرض خطر ابتلا به بیماریهای مشترک و همچنین حساس نمودن مسئولین سیاسی و اجرایی دستگاههای مختلف جهت افزایش هماهنگی ها و همکاریهای بین بخشی برای کنترل هر چه بهتر این بیماریهاست.

درحقیقت بزرگداشت یک روز بعنوان بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان نشانگر تعهد بالای برنامه‌های ملی در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، وزارت جهاد کشاورزی در اتخاذ فراگردهای چند بخشی مشترک و تضمین حمایتهای سیاسی لازم برای عملی شدن برنامه‌هاست.



باتوجه به گسترش بیماریهای منتقله توسط ناقلین وبالابودن میزان مرگ ومیر برخی از آنها واهمیت کنترل وتهدید دائمی این بیماریها در محل سکونت ویا هنگام سفر سازمان بهداشت جهانی را برآن داشت که شعار امسال را تحت عنوان موجودات کوچک ، تهدید بزرگ نامگذاری نماید لذا بمنظور کاهش بار بیماریها از طریق آگاهی عموم در سطح جامعه متون ذیل جهت بالا بردن اگاهی عموم مردم ارائه میگردد.یکی از بیماریهای که ازطریق پشه ای  بنام آئدس انسان را بیمار میکند بیماری تب دانگ میباشد.

لیشمانیوز جلدی ( سالک ) :

سالک یک بیماری پوستی ( طولانی مدت و بدون درد و تب ) قابل انتقال بین انسان و تعدادی از حیوانات از جمله جوندگان ( مثل موش صحرایی ) و سگ میباشد.

عامل بیماری :

انگل بسیار کوچک تک سلولی به نام لیشمانیا می باشد که در زخمهای پوستی ناشی از این بیماری وجود دارد.

راههای انتقال :

سالک از طریق نیش پشه خاکی به انسان و حیوانات منتقل می شود. هنگام خونخواری پشه از زخمهای سالک در انسان – جوندگان یا سگ انگل به داخل بدن پشه خاکی وارد شده و با نیش پشه آلوده بیماری به انسان منتقل می شود.

پیشگیری :

درمان کامل بیماران – پوشاندن زخم سالک با گاز استریل – جلوگیری از گزش پشه خاکی با استفاده از لباس مناسب و نصب توری در و پنجره و خوابیدن زیر جریان کولر و پنکه – خود داری از انباشتن هر گونه مواد زائد و کودهای حیوانی داخل یا خارج ازمنازل و جمع آوری و دفع صحیح زباله - مرمت و ترمیم حفره ها و شکاف دیوارها – تخریب و تسطیح اماکن مخروبه – مبارزه با جوندگان لانه کوبی و طعمه گذاری  -معدوم ساختن سگهای ولگرد.

تب خونریزی دهنده کریمه – کنگو ( CCHF ) :

بیماری ویروسی خطرناک واگیر دار و گاهی برای انسان کشنده است که با تب و خونریزی همراه است و چون برای اولین بار در کشور کنگو ( واقع در آفریقا ) و شبه جزیره کریمه ( واقع در اوکراین ) توصیف شده است. بنام تب خونریزی دهنده کریمه کنگو نامیده می شود. با وجودی که بیماری مخصوص حیوانات ( از جمله گاو – گوسفند – بز – خرگوش و پرندگان ) می باشد ولی موارد تک گیر وهمه گیریهای ناگهانی این بیماریها در انسانها نیز اتفاق می افتد.

عامل بیماری :

ویروس CCHF.از  بند پایان ناقل ویروس به انسان کنه ای از جنس هیالوما می باشد.

راههای انتقال :

گزش کنه آلوده یا له کردن آن روی پوست – تماس پوست با لاشه – خون یا ترشحات حیوان آلوده – تماس با خون یا ترشحات بدن انسانهای بیمار.

پیشگیری :

شناسائی و درمان کامل بیماران – جداسازی دام از محل زندگی انسانها – پرهیز از تماس بدن با بافتهای آلوده انسان و حیوانات مبتلا – استفاده از وسایل حفاظتی و جلوگیری از گزش کنه – جلوگیری از نقل و انتقال حیوانات مبتلا و قاچاق دام – بهسازی محل نگهداری دام – جلوگیری از کشتار غیر مجاز دام – از بین بردن و کنه ها از طریق سم پاشی و ایجاد حمام ضد کنه – عدم استفاده از وسایط نقلیه شخصی جهت جابجائی دام و متعلقات آن ( پوست – پشم و کله پاچه تمیز نشده ) خودداری از کشتار دام بعنوان نذر و قربانی در داخل مغازه و معابر عمومی

کیست هیداتیک :

یک بیماری انگلی است که انسان و دام در اثر خوردن تخم نوعی انگل به نام کرم تنیا اکینوکوک که در مدفوع سگ بیمار وجود دارد بدان مبتلا می شوند کیست هیداتیک کیسه های آبکی است که حاوی مرحله نوزادی انگل بوده و امکان ایجاد آن در اعضای مختلف بدن وجود دارد.

راههای انتقال :

ازطریق دست آلوده به مدفوع سگ – خوردن آب و مواد غذایی که بوسیله مدفوع حیوان بیمار آلوده شده است.

پیشگیری :

کم کردن تماس انسان با سگها و درمان سگهای آلوده – رعایت موازین بهداشتی از جمله شستشوی کامل سبزیجات - جلوگیری از تغذیه سگ از امعاء و احشاء دام – ذبح دام در کشتارگاههای بهداشتی

بروسلوز ( تب مالت ) :

یک بیماری عفونی حاد یا مزمن قابل انتقال بین انسان و تعدادی از حیوانات ( از جمله گاو – گوسفند – بز – خوک – شتر و گاو میش ) است که از طریق تماس با دام یا فرآورده های دامی به انسان منتقل می شود.

عامل بیماری :

باکتری بنام باکتری بروسلا  می باشد که سه نوع آن عامل اکثر عفونتهای تب مالت در انسان می باشد. بروسلا ملی تنسیس که در بز و گوسفند بیشتر است و عمدتا عامل بروز موارد تب مالت انسانی در ایران می باشد – بروسلا آبورتوس که در گاو بیشتر است و بروسلا سوئیس که در خوک بیشتر است.

راههای انتقال :

تماس مستقیم با بافتهای حیوانی آلوده نظیر خون – ترشحات وازن و ترشحات جنین سقط شده - مصرف شیر خام و فرآورده های لبنی آلوده خصوصا پنیر تازه – خامه و سرشیر – انتقال تنفسی از طریق استنشاق هوای آلوده آغل – اصطبل و آزمایشگاه

پیشگیری :

شناسایی و کشتار دامهای آلوده – واکسیناسیون دامهای واجد شرایط – رعایت اصول بهداشتی در هنگام برخورد با دام و بافتهای حیوانی آلوده – خودداری از مصرف شیر خام و فرآورده های لبنی غیر پاستوریزه.

سیاه زخم ( شاربن ) :

بیماری عفونی حیوانات وحشی و اهلی خصوصا نشخوار کنندگان است که انسان بطور اتفاقی در اثر تماس با دام یا فرآورده های دامی آلوده بدان مبتلا می شود با توجه به روش انتقال به سه شکل جلدی – تنفسی و گوارشی بروز می کند.

عامل بیماری :

باکتری باسلیوس آنتراسیس ( باسیل شاربن ) است که اسپور آن در شرایط نا مساعد محیط تا سالها قادر به ادامه حیات است.

راههای انتقال :

از طریق تماس بریدگی یا خراشهای پوست با دام آلوده – تنفس اسپورهای زنده و جایگزینی آنها در ریه – مصرف بافت آلوده حیوانات تلف شده از شاربن.

پیشگیری :

عدم اجرای کالبد شکافی حیوان تلف شده مظنون به شاربن – سوزاندن یا مدفون ساختن عمیق لاشه های مشکوک و پوشاندن آن با لایه ای از آب آهک – واکسیناسیون دامهای حساس و جداسازی حیواناتی که علائم بیماری را دارند – ضد عفونی کلیه فرآورده های دامی مثل : پوست – پشم و استخوان حیوانات

هاری :

بیماری ویروسی خطرناک و کشنده ای که در اثر گزش یا خراش توسط حیوانات وحشی و اهلی و گاها جوندگان ایجاد میشود.

عامل بیماری :

ویروسی است

راههای انتقال :

گزش توسط حیوان هار و از راه پوست ( خراشهای پوستی ) از طریق لیسیدن مخاط لب – چشم و بینی انسان توسط حیوان مشکوک به  هار – پیوند عضو از انسان مبتلا به هاری وسایل آلوده به ویروس و...

پیشگیری :

خودداری از نگهداری سگ و گربه در منزل و در صورت نگهداری قلاده زدن و واکسیناسیون آنها علیه هاری – جلوگیری از تردد سگهای صاحبدار در معابر عمومی – جلوگیری از نزدیک شدن کودکان به سگهای ولگرد – اتلاف سگهای ولگرد – جمع آوری و دفن بهداشتی زباله – ایمن سازی و واکسیناسیون افراد در معرض خطر - توجه خاص به گاز گرفتگی حیوانات ( هر چند جزئی و بصورت خراش باشد ) و شستشوی زخم با آب صابون به مدت 20 تا 15 دقیقه و مراجعه به مراکز درمان پیشگیری هاری جهت انجام واکسیناسیون. واقع در مرکز سلامت جامع گلابچی در هر ساعت شبانه روز آماده  ارائه خدمت میباشد.